Làng Hới (Thái Bình) có nghề dệt chiếu lâu đời và nổi tiếng ở nước ta. Chiếu Hới còn gọi là chiếu Hưng Nhân theo tên huyện cũ, là chiếu Hưng Hà theo tên huyện mới, và chiếu Thái Bình (tên tỉnh). Như thế, sản phẩm chiếu dệt thủ công của làng Hới từ lâu đã trở thành một sản phẩm tiêu biểu không chỉ của một địa phương nhỏ, mà của cả một tỉnh nông nghiệp loại lớn nhất ở đồng bằng Bắc Bộ và lưu vực sông Hồng.
Chưa có ai biết nghề chiếu xuất hiện ở Hới từ bao giờ, cũng như Tổ nghề thật sự là ai. Theo truyền thuyết, vào thời Tiền Lê - Lý (thế kỷ X-XI), làng Hới đã bắt đầu dệt chiếu, rồi phát triển mạnh vào thời Hậu Lê (thế kỷ XV). Nghề dệt chiếu Hới thịnh đạt lúc bấy giờ là nhờ công lao của Trạng nguyên Phạm Đôn Lễ (1457 - ?)- Ông người làng Hải Triều, huyện Ngự Thiêm, phủ Tân Hưng. Ông thi đỗ Trạng nguyên khoa thi Tân Sửu, niêu hiệu Hồng Đức năm thứ 12 (1481) làm quan tới chức Thượng thư. Khi ông lớn lên, làng Hới đã có nghề dệt chiếu từ lâu. Nhưng chiếu dệt khung đứng, không có ngựa đỡ sợi nên chiếu không đẹp. Đi sứ sang Trung Quốc, khi qua vùng Ngọc Hà, Châu Quế Lâm, tỉnh Quảng Tây, Phạm Đôn Lễ đã tìm hiểu và học được bí quyết kỹ thuật dệt chiếu của người Trung Quốc. Đó là kỹ thuật dệt khung nằm, có ngựa đỡ sợi dọc, làm cho sợi đay căng, chao cói nhanh hơn và chiếu đẹp hơn. Ông đã phổ biến kinh nghiệm và kỹ thuật dệt mới cho nhân dân. Ông cho cải tiến khung dệt. Nhờ vậy, chiếu Hới đẹp hơn và nổi tiếng từ đó. Dân làng tôn ông là ông Tổ nghề dệt chiếu, gọi ông là "Trạng Chiếu" và lập đền thờ sau khi ông mất; đền thờ Phạm Trạng Nguyên.
Chiếu Hới
Chiếu Hới có nhiều loại: chiếu cài hoa, chiếu đậu, chiếu trơn, chiếu cạp điều, chiếu đót, chiếu sợi xe... với nhiều kích cỡ khác nhau. Trước đây, ở Hới có loại chiếu gon bền, đẹp nổi tiếng rất được ưa chuộng. Lịch Sử Văn học Việt Nam còn ghi lại giai thoại cô gái bán chiếu gon bên Hồ Tây ở kinh đô hồi thế kỷ XV. Đó là cuộc gặp gỡ tài tử, giai nhân giữa Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ, với những câu thơ đối đáp trữ tình giữa nhà thơ lớn với cô bán chiếu tài sắc:
- Nàng ở đâu đi bán chiếu gon
Phải chăng chiếu bán hết hay còn
Xuân canh chừng độ bao nhiêu tuổi
Đã có chồng chưa, được mấy con ?
- Thiếp ở Tây Hồ bán chiếu gon
Hỏi chi chiếu bán hết hay còn ?
Xuân canh chừng độ trăng tròn lẻ
Chồng còn chưa có, hỏi chi con ?
Mãi đến thời nhà Nguyễn, chiếu Hới vẫn là loại chiếu tốt nhất, chưa có loại chiếu nào khác trong vùng cạnh tranh nổi. Nhân dân quanh vùng có câu phương ngôn: "Ăn cơm hom, nằm giường hòm, đắp chiếu Hới". Bởi chiếu Hới không chỉ đẹp, bền mà còn có thể dùng đắp thay chăn, cũng rất ấm. Làng Hới dệt chiếu nhưng chỉ trồng đay mà không trồng cói. Đó là nét đặc biệt của làng chiếu này, khác hẳn các làng và trung tâm nghề dệt chiếu khác ở miền Bắc nước ta - dệt chiếu gắn liền với trồng cói là nguyên liệu. Làng Hới xưa nay trồng khá nhiều đay, đủ đáp ứng nhu cầu se sợi dệt chiếu, ít mua đay sợi của các nơi khác. Kỹ thuật vê đay (se sợi đay), cải tiến khung dệt, kỹ thuật chế biến cói và dệt các loại chiếu của thợ thủ công làng Hới vừa cao vừa độc đáo, đã tạo ra những sản phẩm đặc sắc, có một không hai.
Khác với nhiều làng nghề Việt Nam, ở Hới chưa có gia đình nào thoát ly hẳn sản xuất nông nghiệp. Người ta chỉ dệt chiếu trong 8 tháng mỗi năm, còn 4 tháng thì làm ruộng. Chiếu Hới bây giờ vẫn được ưa chuộng ở nhiều nơi. Địa phương đã cố gắng tìm thị trường quốc tế, tìm đối tác kinh doanh, đang xuất sang Trung Quốc những lô hàng lớn. Những người thợ tài hoa làng Hới còn cải tiến công nghệ, tìm cách dệt loại sản phẩm mới để xuất sang một số nước tư bản phát triển. Đó là loại chiếu dệt sợi dọc bằng sợi vải, viền mép (biên) bằng vải.
Located in the Red River delta, Pacific farmers not only became famous for the intensive crops that are better long tradition of craftsmanship. With hundreds of villages, through many ups and downs, event, now maintain, develop, was to create jobs and generate income for tens of thousands of workers, contributing to poverty reduction, restructuring rural economy.
To promote the development of traditional industries, Thai Binh Provincial lock 16 (2001 - 2005) issued Resolution No. 01, dated 5-6-2001, on the development of vocational and villages. PPC recognition criteria issued local award "village, communal profession"; mechanisms and policies to develop vocational and villages. Since 2005, Thai Binh province allows the districts, city planning and construction of industrial clusters, industrial point villages. So far, the province has put 20 industrial and 22 industrial locations in operation, attracting hundreds of projects on investment, create jobs for thousands of workers. 15 years (2001-2015), the movement of restoration, professional development and continually growing village. So far, Thai Binh province has recognized 145 degrees villages. Hung Ha district led with 52 villages, communes and crafts; Kien Xuong district, 40 villages; Quynh Phu district has 35 villages; other provinces have between 15 and 20 villages profession.
Movement skills and villages development in the Pacific has brought economic and social benefits rather large. In 2000, production value (calculated in constant 1994 prices) of the village to reach 660 billion by 2005 to reach 1,408 billion in 2010 reached 2.520 billion; 2014, reaching 7127 billion, representing 20.8% of total production value of the whole industry, to create jobs for tens of thousands of rural workers. 2014, to create jobs for more than 150,000 people. In many places, the production value of the accounting profession and villages from 45 -50% of the total production value of the economic sector, putting economic growth through increased local time on average 13 -14% / year, as in the communes of Thai Phuong Canh Tan, Tan Le (Hung Ha); Hong Thai, Le Loi (Kien Xuong); Dance Association, Nguyen Xa (Vu Thu).
Although vocational and villages in the Pacific Time through development, but currently under pressure. Quality and design products at change. Households and businesses produce difficult access to loans for production and technological changes. Other difficulties arise as electricity prices, rising raw material prices, while product prices do not increase. Many villages contaminated, untreated thoroughly, especially the weaving village, food processing, food. Many business owners are not villages trained ...
Facing this situation, the provincial leadership of the local directing construction of industrial parks, with career development goals and the villages are located. Hung Ha district campaigning many business owners weaving village in Thai Phuong commune transforming into industrial clusters, to facilitate enterprises in labor recruitment, fund raising, product introduction and wastewater treatment, waste ... Co. Toan Thang, after a few years moved into industrial clusters verb (Phuc Khanh), now not only hold up textile napkins, towels tradition, but also produced many new items , as textile exports gloves and garment export processed goods, attracted 950 employees focused and ensure jobs for more than 1,000 social workers in the area of satellite, with the average income reached 3.5 -4 million / person / month. Director Tran Xuan Field said: Since going into operation in industrial complexes, now doing well, first half total revenue in 2015 of more than 60 billion, up 20% over the same period in 2014.
In vocational training and economic management, Pacific steer vocational training centers program development towards industrialization of agriculture and rural areas. Industry Promotion Center and the Industrial Development Advisory doit continuous opening vocational courses and garment exports, repairing farm machinery, rural electricity to hundreds of business owners in the districts and villages.
Pacific aims to become by 2020 the province agriculture towards modern and between 50 and 70% of the new rural social standards. Trade and Industry Department Director Vu Ngoc Complaints Pacific said: To maintain, preserve and develop traditional craft villages, provinces have a policy interest in the training, apprenticeships, vocational training; honoring businesses, artisans and skilled craftsmen; increased funding priority industrial promotion, vocational training capital, handing. Priority to support investment in rural infrastructure, industrial infrastructure associated with environmental remediation systems. There are policy priorities traditional villages, registered brand building, enhance competitiveness in the market.